MEHMET GALİK
Dua ve dilekler inancımızda önemli bir yer tutar. Allah’tan, Hz Muhammed’den, Fatma Ana’dan ve Hızır’dan dilek dilenir. Güneş, Hz. Muhammed’i; Ay, Fatma Ana’yı sembolize eder. Gün ağarmaya başladığında kalkıp duaya başlayan çok insan vardır.
Ay’ı, ilk doğuşunda gören, bilhassa kadınlar, içinden geldiği gibi dua ve dileklerde bulunur. Her sabah Güneş ışınlarının görüldüğü anda da Hz. Muhammed’den dilek dilenir, dua edilir.
Hızır’ın, çeşmeden su içince sırra erdiğine inanılır. Bu nedenle köydeki çeşmelerin çoğu Hızır çeşmesidir. Köy çeşmelerinde Hızır için kurban kesilir.
Yayla yeri değiştirilmeden önce yaylaya yakın ziyarete (kutsal yer) kurban kesmeye gidilir. O günü, yaylacılar, özellikle kadınlar birlikte kararlaştırır. Erkekler köydeki işlerini buna göre düzenler, o gün güzel kıyafetlerini giyinir ve yaylaya gider.
Kararlaştırılan günün sabahı, hep beraber kutsal yere gidilir, lokmalar dağıtılır, varsa kurbanlar kesilir. İlkbahar ve yaz aylarında yapılan tek ibadet budur.
Esas ibadetler sonbahar ve kış aylarında yapılır. Ekim ayından başlanarak her aile, ölüleri için yemek verir, Kur’an okutur. Hocalar genelde Yasin suresini okur. O günden itibaren her Perşembe, Güneş daha dağlardayken, bilinen ölülerin adları anılarak, minik yağlı hamur bezeleri ateşe atılır. Ateşte kavrulan yağlı hamurun kokusunun ölülere ulaştığına inanılır. Bu iş 21 Mart’a kadar (Nevroz) devam eder (Rumi 7 Mart). 21 Mart günü inancımızda önemli bir yer tutar. Büyüklerimize göre, o gün gece yarısı bir an bütün bitkiler ve ağaçlar secde eder. Bitkilerin secde anına denk gelenlerin secde etmesi durumunda, tüm dualarını kabul edileceğine inanılır.
21 Mart sabahı, mezarda ilk kışını geçiren ölüler anılır. Ölü yakınları bu taze mezarların karını temizler, toprağını tokaçlar. Böylece mezarlar yağmura karşı korunmuş olur. Mezar bakımından sonra yemek verilir, Kur’an okutulur. Yeni ölü yakınlarının Kur’an okutması bittikten sonra sıra diğer ailelere gelir. Bu kez onlar yemek verir, Kur’an okutur.
(Pülümür Haber, 12 Mart 2024)
