Halk ozanlarıyla sıcak bağlar kuran Hüseyin Dalkılıç, Âşık Ali Cemal Çetinkaya’nın ölüm yıl dönümünü hatırlatıyor:
“Büyük ozanımızı unutmayalım!”
Âşık Ali Cemal Çetinkaya’yı, 8 yıl önce bugün sonsuzluğa uğurlamıştık. 4 Ocak 2016’da aramızdan ayrılan ozanın yaşamı, zorluklarla mücadele içinde geçti. Genç kuşakların birçoğu için anlaşılması güç zorluklar, sanatçının kişiliğine ve sanat yaşamına damgasını vurmuştu.
Âşık Ali Cemal Çetinkaya, Mazgirt’in Gelinpınar (Şomi) köyünde toprak damlı bir evde dünyaya geldi. Kalabalık bir ailede gözlerini açmıştı. Aydınlık muhabiri Hasan Yıldız, 1979 yılında kendisiyle görüştüğünde, yaşam öyküsünü şöyle özetlemişti:
“Anam Temmuz ayının ortalarında, öğlen sıcağında, tarlada ekin biçerken dünyaya getirmiş beni. Mazgirt’in Dedvan* yöresinde, 1940 yılında doğmuşum, Ailemiz 40 nüfuslu bir aileydi. O zamanlar ağa maiyetinde çalışıyorduk. Ben kendimi bilir bir yaşa gelince. ailemiz bölündü ve altı eve ayrıldı.”
Anadolu’da doğan çocukların çoğu, doğum tarihini annelerinden öğrenmiştir. Babası okur yazar olanlar, bitişik el yazısıyla deftere düşülen doğum tarihinden dolayı şanslı sayılırdı. Ali Cemal, Temmuz sıcağında ekin biçen annenin Türkiye’ye armağanıydı.
Karnı burnunda tarlaya giden anne, elde orak, kucağında bebeğiyle evine dönmüştü.
Doğum tarihi, kayıtlara 1941 olarak işlenmişti. Mazgirt Nüfus Müdürlüğü, sanatçının ömründen bir yıl çalmıştı!
17 yaşında Ankara’ya gitti. Âşık Veysel ve Davud Sulari’yle tanıştı. Ankara, İzmir ve Diyarbakır radyolarında çalıştı.
İlkokul mezunuydu. Elif Hanım’la evliliğinden doğan yedi çocuğun babasıydı. Çiftçilik, marangozluk, müzik aletleri yapımı vb. işlere emek verdi.
Dertli Cemo, Tuncelili Sefil Cemo mahlaslarını kullandı.
Doğu Anadolu’nun Doluları/Halk Ozanı Ali Cemal’in Hayatı ve Deyişleri (1974) ve İnsanlık Özlemi/Tuncelili Dertli Cemo-Hayatı, Deyişleri, Düşünceleri (2002) adlı eserleri yayımlandı.
Şiirlerinde aşk, sevgi, gurbet, doğa vb. konuları işledi. Mal mülk tutkusuna ve kul hakkı yenmesine sazı ve sözüyle tavır aldı.
1986 yılında Amerika’da düzenlenen bir yarışmada, “Ben Kadınım Ben Anayım” şiiriyle birincilik ödülü aldı.
Âşık Ali Cemal Çetinkaya, sazla olan ilişkisini, 45 yıl önce, Aydınlık muhabiri Hasan Yıldız’a anlatmıştı:
“Bizim oralara tasavvuf-muhabbet ehilleri gelirlerdi, Bunlar hem çalar hem söylerlerdi. Âşıklık tutkusu ta o zamanlardan başladı bende. Ayrıca ailemizden babam ve amcam da saz çalardı. Babamın da bana bu yöndeki yardımcı tutumu sayesinde saz çalmayı öğrendim. Sonra yavaş yavaş çalıp söylemeye başladım. Çok zor şartlarda büyüdüm, Büyüyünce de dertlerimiz bitmedi. Çok yerler gezdim. Çingenesinden Ermenisine kadar her vatandaşımın derdine ortak olmuş, suyunu içmiş, lokmasını yemişimdir. Beni söyleten bu olmuştur.”
Kimsenin etnik ya da dinsel kökeniyle ilgilenmedi. İnsan ve doğa sevgisiyle, dünyayı çepeçevre kuşatan çitleri kaldırdı.
Bütün İnsanlardan Arzumuz Vardır adlı eseriyle gönülleri fethetti.
Türkiye’de gönülleri fetheden ozan, doğup büyüdüğü Tunceli’de ‘sakıncalı’ sayılmıştı! Ozanın yaşama veda ettiği 2016’da 16’ıncısı düzenlenen Munzur Festivali’nin ‘kara liste’sinde yer aldı. Munzur Festival Komitesi, yaşamını birlik ve kardeşliğe adayan Âşık Ali Cemal Çetinkaya’nın adını çizmişti! Âşık Ali Cemal, aralarında hemşehrileri TRT Sanatçısı Süleyman Yıldız ve Rahmi Saltuk‘un da yer aldığı çok sayıda değerli sanatçı gibi, kentin kültürünü yaşatma iddiasıyla düzenlenen bir festivalin sakıncalılarındandı!
Âşık Ali Cemal Çetinkaya (1941-2016), 4 Ocak 2016’da aramızdan ayrıldı. Yaşama veda ettiğinde 75 yaşındaydı. Geride sevgi, dostluk, kardeşlik ve barış umudunu besleyen eserler bıraktı.
Onun insanlardan tek arzusu da buydu.
Halk Ozanı Ali Cemal Çetinkaya’yı, sonsuzluğa uğurlanışının 8. yılında saygı, sevgi ve özlemle anıyoruz…
Teşekkür: Âşık Ali Cemal Çetinkaya’yla ilgili çalışmaya katkı sunan Sayın Hüseyin Dalkılıç ve Sayın Evren Çetinkaya’ya teşekkür ederiz.
*Dedvan adının yanlış yazıldığı anlaşılıyor.
Fotoğraflar, Sayın Evren Çetinkaya’nın arşivinden, Sayın Hüseyin Dalkılıç tarafından derlenmiştir.
Kaynakça:
Dr. Fidan Uğur Çerikan (2019). Ali Cemal/Tuncelili Dertli/Sefil Cemo, Ali Çetinkaya, 11.04. 2019.
https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-cemal-tuncelili-dertli-sefil
Hasan Yıldız (1979). Tuncelili Âşık Ali Cemal, Aydınlık.
