(Pülümür Haber)
Pülümür’de, ölüleri anmak amacıyla verilen hayır yemekleri yüksek maliyetten dolayı tartışılıyor. Hayır yemekleri, cenaze giderleri ve mezar yapımının ortalama maliyeti, 250-300 bin lira dolayında. Bu miktar, ortalama emekli maaşının iki yıllık toplamına denk geliyor. İnanç merkezlerinin önemli gelir kaynaklarından biri olmaya başlayan hayır yemekleriyle ilgili tartışma büyüyor. Pülümür Haber, ne yapılmalı sorusuna yanıt aradı.
Türkiye’de, ölümün, yaşama tercih edildiği ilginç bir dönem yaşanıyor. Ölüye yatırımın, diriye yapılan yatırımdan daha çok önem kazanması, tartışılması gereken sorunlardan biri olarak öne çıkıyor. Hastayı, hastaneden evine götürecek herhangi bir kamu taşıtı bulmak neredeyse olanaksız. Fakat hastanede can verdiğinizde, kıymete biniyorsunuz. Yerel yönetimler, cansız bedeninizi mezarlığa taşımak için âdeta yarışıyor.
Bazı yerel yönetimlerin, cenaze evlerinin önüne kurulan çadırlarda sunduğu bedava ikramlar, bir hastayı taşıma maliyetini ikiye katlıyor. Yaşatmak için değerlendirilmesi gereken kaynakların azımsanmayacak bölümünün ölüler için seferber edilmesini akılla, mantıkla ilişkilendirmek mümkün görünmüyor.
Ölüye yatırım, bölgesel ve kültürel farklılıklar gösterse de sonuç değişmiyor:
Ölümün faturası, yaşamaktan daha ağır!
Pülümür Haber, ilçede ölü anma gelenekleriyle ilgili bir dizi makale yayımladı. Arkadaşımız Mehmet Galik, Pülümür köylerinde ölü anma gelenekleri hakkında aydınlatıcı yazılar kaleme aldı.
Pülümür’de ölümün maliyeti, bugüne kadar tartışılmayan konulardan biri oldu. Tedavi olanakları yetersiz ailelerin, ölen yakınları için harcamak zorunda kaldığı tutar dudak uçuklatan miktarda. Ölümün 1., 3. ve 40. gününde verilen toplu yemeklerin maliyeti, birçok ailenin servetine eş değer. Ölümün ilk yıl dönümünde verilen hayır yemeği ile ortalama 50 bin liralık mezar maliyeti de dikkate alındığında, insanın, ölmek ne zormuş meğer diyesi geliyor!
Pülümür köylerinde verilen toplu yemeklerin maliyeti, 50-80 bin lira arasında değişiyor.
Pülümür’de hayır yemeği, mezar vd. giderlerin toplam maliyeti, 250-300 bin lirayı buluyor!
Ölü yakınlarını ‘servet’ harcamak zorunda bırakan, birçoğunu borçlandıran uygulamayı Pülümürlülere sorduk. Pülümür’de cenaze hizmeti sunan hocaların konuyla ilgili görüşlerine başvurduk.
ERKÂNIMIZDA CANLILAR ÖN PLANDA
Pülümür Hacılı köyü Pir Sultan Ocağı’nda yetişen ve ilçede hocalık yapan Volkan Güzel, eskiden, cenaze günü verilen yemeğin, ulaşım güçlüklerinden dolayı bir anlamda gerekli olduğunu, ancak günümüz koşullarında buna ihtiyaç duyulmadığını belirtiyor.
Volkan Güzel, konuyla ilgili düşüncelerini şöyle özetliyor:
“Bizim erkânımızda, canlılar ön plandadır. Hayır yemekleri için ayrılan para, ihtiyaç sahibi aile ya da öğrencilere verilebilir. Bir öğünlük yemek için ayrılan kaynakla, çok sayıda ailenin aylık ihtiyaçları karşılanbilir. Hayır yemekleri, büyük israfa yol açıyor. Yemeklerin tamamı tüketilmediğinden, çöpe dökülüyor. Yemek konusunda ısrar eden ölü yakınları, komşusuna yemek götürebilir, Kur’an okutabilir. Bu tür yemeklerin, günümüz inanç merkezleri tarafından ‘rant’a dönüştürüldüğüne ilişkin bazı şikâyetler giderek artıyor.”
Pülümür Kaymaztepeli hocalardan Cemal Yıldırım, ölü anma geleneklerinden biri olarak kabul edilen hayır yemeklerinde gösterişten kaçınılması gerektiğini savunuyor. Yıldırım, gösteriş ve israfın, inançla da çeliştiğini belirtiyor.
Emekli Öğretmen Nuri Fırat, Pülümür köylerinde sonbahar mevsiminde verilen hayır yemeklerine o köyde yaşayan aile bireylerinden birkaçının katıldığını, söz konusu yemeklerde Kur’an okutulduğunu, çevre köylerden kimsenin bu yemeklere katılmadığını hatırlatıyor. Fırat, hayır yemeklerinde mevcut uygulamanın kaldırılması gerektiğini savunuyor.
Emekli Öğretmen-Yazar Rıza Dalkılıç, mevcut uygulamanın kaldırılması gerektiğini belirtiyor.
Eski Pülümür Mezra Köyü Muhtarı Kamer Güler, hayır yemeklerinin kaldırılmasından yana olduğunu dile getiriyor.
Pülümür Mezra köyünden Selim Sadıkoğlu, aileleri borçlandıran uygulamaya son verilmesini savunan isimlerden. Sadıkoğlu’na göre, uygulamada mahalle baskısına dikkat çekiyor.
(Pülümür Haber, 26 Eylül 2024)
