(Pülümür Haber)
Pülümür Mutu Jandarma Yol Kontrol Noktası yakınlarında dikilen bir tabelada yer alan üç dil ve yazım yanlışı, eşek arılarını göreve davet ediyor!
Dergâh, Farsça kökenli bir sözcük. Dergâhın Arapçadaki karşılığı, tekke. Dergâh ya da tekkenin Türkçe karşılığı yok. TDK uzmanlarının bu konuda herhangi bir çalışma yapıp yapmadıkları bilinmiyor. TDK, dergâhı şöyle tanımlıyor: Tarikattan olanların barındıkları, ibadet ve tören yaptıkları yer.
Son yıllarda tekke ya da dergâhların ‘resmî kabul ‘ gördükleri değerlendiriliyor.
Türbe ve dergâhlara şöyle ya da böyle kaynak ayrılıyor. Kamu bürokrasisi, merkezin talimatları doğrultusunda söz konusu mekânları ziyaret ediyor. Karayolları Genel Müdürlüğü, dergâh ve türbeler için yol kenarlarına tabela dikiyor. Bunlardan biri de Pülümür Mutu girişinde yer alıyor. Pülümür Mutu Jandarma Yol Kontrol Noktası’ndaki tabela, bir dizi yanlışı içeriyor.
“Buklu Dede Türbesi ve Derğahı 7” tabelasında üç ciddi dil ve yazım yanlışı göze çarpıyor.
Buk, yöre insanının Doğanpınar köyündeki dergâh-türbeye verdiği ad. Sözcüğün, bölgede konuşulan Zazacayla ilişkisi kesin olarak bilinmiyor. Zazacada, ‘buk’ yavru anlamında kullanılıyor. Türbeye verilen adla bu sözcüğü ilişkilendirmek imümkün görünmüyor. Buk, zamanla Türkçeleşmiş, Bük olarak kabul görmüş. Pülümürlü Büklü ailesi, bu soyadla tanınmış. Tabelayla, Türkçe kökenli olmayan ‘Buk’a, isimden isim türeten Türkçe ‘lu’ eki armağan edilmiş.
Böylece ‘Buk’tan ‘Buklu’ türetilmiş.
Adı Büklü ailesiyle özdeşleşen türbe ve dergâhın bulunduğu mekâna, Büklü Dede Cemevi adı verilmiş. Aile, Büklü adını kullanırken, Karayolları Genel Müdürlüğü ‘Buklu’ adını tercih etmiş.
Tabelacılar, Türkçe sözlüklerde rastlanmayan yeni bir sözcük keşfetmiş: Derğah! Bu ciddi yazım yanlışı, ‘teknik’ bir kusur mu, yoksa bilinçli bir ‘tercih’ mi, belirsiz. Bölge insanının kültürel değerlerine saygının bir gereği olarak yorumlamak, olanak dışı. Çünkü Pülümürlüler dergâha ‘derğah’ değil, dergâh der. Dergâhtaki ‘a’nın üzerinde yer alması gereken düzeltme işaretini ‘g’ye ödünç vermek, anlaşılması güç yazım yanlışlarından.
Karayolları Genel Müdürlüğünün, yol tabelalarının hazırlanmasında görev alan dil uzmanlarını hizmet için eğitime alması için elini çabuk tutması gerekiyor.
Eğitim şart!
(Pülümür Haber, 15 Ağustos 2022)
