PÜLÜMÜR’ÜN ON DOKUZ KÖYÜ MUHTARLIK MÜHRÜNE KAVUŞMALI

Pülümür’ün 68 köyünden 19’unun muhtarlık mührü ‘kayıp’! Sadece mühür mü, köyler de kayıp! Yüzlerce yıllık tarihi olan köyler, bir tuşla, âdeta haritadan silindi.

Nasıl mı, işte cevabı.

1975 yılı sayımına göre Pülümür’de toplam 68 köy vardı. O tarihte ilçe genelinde 19 bin 663 vatandaş yaşıyordu. Bunların 9 bin 794’ü erkek, 10 bin 169’u ise kadındı. İlçenin 1980 yılı nüfusu 16 bin 463’e geriledi, ama köy sayısında değişiklik olmadı. İlçe nüfusu, ekonomik ve sosyal nedenlerden dolayı kademeli olarak azaldı. 2020 yılı verilerine göre, Pülümür’de toplam 3 bin 351 vatandaş yaşıyor. Bunların bin 925’ini erkekler, bin 426’sını ise kadınlar oluşturuyor.

Pülümür Çatalyaka köyü, Mezra köyünün ‘mahallesi’ oldu

Peki köy sayısı?

2021 yılı kayıtlarına göre, Pülümür’deki köy sayısı 49!

68 köyden geriye 49 köy kalmış, 19 köy kayıplara karışmış.

‘KAYIP’ KÖYLER

1994 yılında, terör vb. nedenlerle boşalan köylerin tüzelkişiliğine son verildi. İl genelinde 48 köyün tüzelkişiliği kaldırıldı. Bunların 19’u Pülümür’e bağlıydı. Pülümür’de tüzelkişiliği kaldırılan köyler, Armağan, Aydınlar, Balpayam, Beğendik, Beyce, Çatalyaka, Çobandana, Göneli, Kabayel, Kadısırtı, Kalıntaş, Karagöl, Küllü, Salördek, Sarıbudak, Şampaşa, Turluk, Uzunevler ve Yeniköy’den oluşuyordu.

Adı geçen köyler, kayıtlara, yakın bir köyün ‘mahalllesi’ olarak geçti. Beyce ve Doğanköy köyü Gökçekonak’ın; Salördek, Çatalyaka, Beğendik, Uzunevler vd. köyler ise Mezra köyünün mahallesi yapıldı. İlçede buna benzer başka örneklere de rastlanıyor.

Beğendikli Musa Demirtaş’ın kimliğinde Mezra yazılı

KÖYÜ KÖYE BAĞLAMA BECERİSİ

Tüzelkişilikleri kaldırılan köylere dönen vatandaşlar şaşkınlık içinde. Kimliklerinde kendi köylerinin adı değil, bağlı bulundukları köylerin adı geçiyor. Köyü köye bağlama düşüncesi, olağanüstü buluşlardan biri olmalı! Çatalyaka köyünün, yedi km uzaklıktaki Mezra köyünün bir mahallesi olması, anlaşılır gibi değil. Hiçbir zaman boşalmayan Salördek için de benzer şeyler söylenebilir. Beğendik köyünün çalışkan köylülerinden Musa Demirtaş, köyünde yıllardır arıcılık yapıyor. Köy okulunu yıkılmaktan kurtaran Demirtaş’ın kimliğindeki köy, Mezra!

‘MAHALLE’ OLMANIN SAKINCALARI

Çevre köyleri ‘mahalle’ adı altında başka bir köye bağlama düşüncesi, bazı sakıncaları da beraberinde getiriyor. Muhtar seçiminde akıl almaz sorunlar yaşanıyor. Arazi ve mera anlaşmazlıkları vd. sorunlara ‘yabancı’ bir köyün müdahil olması, işi içinden çıkılamaz hâle getiriyor. Özellikle tapu kadastro işlemlerinde yaşanan sorunların yargıya taşınması, ‘mahalle’yi tanımayan muhtarları zor durumda bırakıyor. Bu da ister istemez halk arasındaki çelişkileri derinleştiriyor. Uygulamayla, dağınık ‘mahalle’lerin sorunlarına yerinde müdahale olanağı ortadan kaldırılıyor.

Pülümür Kırmızıköprü bir zamanlar nahiyeydi, yarısı Mezra’ya, diğer yarısı ise Gökçekonak köyüne bağlandı!

KÖY TÜZEKİŞİLİKLERİ GERİ VERİLMELİ

Köy, coğrafi sınırlardan ibaret bir yerleşim birimi olarak görülemez. Pülümür köylerinin tarihi oldukça eskiye dayanıyor. Yüzyıllar içinde oluşan köylerin bir çırpıda ‘mahalle’ yapılması, mevzuatla açıklanamayacak bir durum. Bir insanın kimliğinden, doğup büyüdüğü köy adının çıkarılması acı, aynı zamanda rahatsız edici. Yerleşim birimlerinin her koşulda korunması, son derece önemli,

Pülümür köyleri, 90’lı yıllarda yaşanan olağanüstü koşullardan olumsuz yönde etkilendi. Köyden kente göç, o tarihte bir zorunluluk olarak gündeme geldi. Bölgede yaşamın normale dönmesiyle birlikte çok sayıda vatandaş köyüne döndü. Bu durumda, köy tüzelkişiliğine son verme gerekçesi de ortadan kalkmış oldu.

İçişleri Bakanlığının, bölgede yaşanan gelişmeleri göz önünde bulundurarak, köylere tüzelkişilik vermesi bekleniyor.