PÜLÜMÜRLÜ PROFESÖR DOKTOR ESMA BULUŞ KIRIKKAYA, PÜLÜMÜR KÖYLERİNİ YAZDI

Pülümür’ün övünç kaynağı Prof. Dr. Esma Buluş Kırıkkaya, Pülümür köyleriyle ilgili izlenimlerini kaleme aldı.

Pülümür’ün eski nahiyesi  Dereboyu’nun  (Danzik) ‘soğuk hava deposu’ buzhane mağaraları. Üç bin rakımlı Buyer Krater Gölü… Köy içi yollarda ve altyapıda göze çarpan eksiklikler.

PÜLÜMÜR KÖYLERİNDE

PROF. DR. ESMA BULUŞ KIRIKKAYA

Prof. Dr. Esma Buluş Kırıkkaya

Şehirlerin pandemi nedeniyle çekilmez hâle gelmesiyle köyün yolunu tutmamız, kısa bir süre için de olsa ağız dolusu nefes almamıza, özgürce dağlarda dolaşmamıza vesile oldu. 2000’lerin başında gidip tanıştığım bu köy doğup büyüdüğüm yerler kadar içimi ısıtıyor, kendimi rahat hissetmeme, huzur bulmama sebep oluyor. Aşkirek’i (Kocatepe) bu yörenin belki de en büyük ve de en güzel köyü olarak tasvir etmek mümkün. Aynı zamanda da en yeşil ve sulak, Kırmızıköprü’ye de en uzak olanı…

Garip bir tılsımı var bu toprakların. Kırmızıya çalmasından mı, insanının aksine esnek olmasından mı nedir, üzerine yürüyeni kendine hayran bırakan, kendine bağlayan bir yanı var. Köyde sürekli yaşayanlar, yazları mevsim boyunca kalanlar ve bizim gibi kısa gezmeler için tercih edenlerin hepsinin de; toprağını, suyunu, çiçeğini, böceğini, ayısını, tilkisini korumaya çalışıyor olması, kıymet bilmesi takdire şayan.

Buyerbaba Krater Gölü

Köye yakın Buyer Krater Gölü’nü görmek isterseniz, Tunceli Erzincan arasında nerdeyse tam ortada olan Kırmızıköprü’den dik bir açıyla ve bir köprüyle bağlanan yoldan 20 km mesafede doğa harikası bu köyden geçmek durumundasınız. Ve ilk kez görme fırsatını, daha doğrusu tırmanma cesaretini gösterdiğim 3000 metre yükseklikteki Buyer Gölü’nde, yörenin efsane kartalı olan ve çok az görülen Beyaz Kartalı da görmüş olmamız tam bir mucizeye tanıklık etmemizi sağladı.

Her şey bu kadar cezbedici ve büyülüyken sorunlar da yok değil. Dışarıdan ziyaretlerin ve yerleşimin artması, altyapı sisteminin olmaması nedeniyle köy toprakları ve o güzel gürül gürül akan sular kirlenme tehdidi ile karşı karşıya. Bunlara, bozuk köy içi yollardan özellikle   yaşlı nüfusun olumsuz yönde etkilenmesi ve binalarda gözlenen estetik sorunlar da eklenebilir.Ama Aşkireklilerin sorunları gizlemek değil çözmek için ortak bir akılla dayanışma içinde davranacağına hiç şüphem yok.

Pülümür Kocatepe (Aşkirek) köyü

Son günümüzde Pülümür’den hemen sonra Alikaraman’dan (Kangallı) sadece 8 km uzaklıktaki, tıpkı diğer Pülümür köyleri gibi, Tunceli’den çok Erzincan’a yakınlığı nedeniyle tüm ticari ilişkilerin Erzincan’la kurulduğu, babamın (Hüseyin Buluş) köyü olan Danzik’e (Dereboyu) uğrayarak Erzincan’a doğru yola çıktık. Danzik eskiden Aşkirek’ten daha büyük bir yerleşim yeri olmasına rağmen geçmişteki köy boşaltmalarından nasibini almış, bugün artık yazları bile 20-25 haneyi geçmeyen, kışın ise sadece muhtarın yaşadığı bir köy durumunda olması nedeniyle iç acıtıcı elbette. Ama bu durum doğasının güzelliğine engel değil. Ceviz ve armut ağaçlarıyla kaplı Danzik köyünün Türkçe anlamı da buradan geliyor; Armutluk…

Pülümür Kocatepe (Aşkirek) köyü ve Buyerbaba Krater Gölü’nden kareler

Köye bir özellik katan buzhane mağarasını, Pancılas yönündeki çıkışında görebilirsiniz. Buzdolabı ve soğutucuların olmadığı dönemlerde köylülerin yaptıkları yağ ve peynirleri korumak için buradan faydalandığı anlatılıyor. Mağara birkaç yıl önce ön cephesinden hasar gördüğü için tehlikeli bulunmakta, içine girilmemektedir. Ancak yazın kavurucu sıcaklığında bile yaklaştığınızda, o koyu serinliği hissedebilir, bir basamak indiğinizde ise içerdeki kar ve buzu görebilirsiniz. Mağaranın önünde geniş yeşil düzlük ve birbirinden farklı çiçekler ise neredeyse tüm yaz boyunca canlılığını ve yeşilliğini buzhane sayesinde koruyor.

Pülümür Derebeoyu (Danzik) köyü

Buzhanenin soğukluğunun tersine, köye vardığımızda, çocukluğumuzda Erzincan’dan da komşularımız olan aynı zamanda akrabamız Doğan ailesinin üç oğlu ve gelinlerinin sıcak karşılaması, ayrıca onların amca çocuklarının da başka kent ve ülkelerden ziyarete gelmiş olması ve bu vesileyle tanışmamızın, bu gezimize anlam kattığını belirtmek isterim.

Pülümür Dereboyu (Danzik) köyü

Bölgenin bitki florasındaki zenginliği korumayı, kuşuna, kurduna, ayısına gösterdiği özeni âdeta içselleştirdiği bir refleks hâline getirdiği ritüelleri, birçok masal, hikâye ve anlatıları dinleyip tanık olsam da, doğanın tüm cömertliğiyle verdiği ve insanlığın bunu kavrayıp değerini bildiği zamanlardan çok uzakta olduğumuzun farkındayım. Ama umutsuz değilim. Bu topraklara adanmış insanların olduğunu unutmadan, yörenin sorunlarını dert edenlerin varlığını da dikkate alarak, şikâyetten çok, çözümleri düşünerek/yerel yönetimleri harekete geçirmenin yollarını araştırarak, işbirliği için bir yol bulmak gerektiğine olan inançla geziyi bitiriyorum.

Yeniden görüşmek üzere…

Buyerbaba Krater Gölü
Pülümür Kocatepe’den (Aşkirek) gökkuşağına bakış
Pülümür’den fotoğraf kareleri
Pülümür Dereboyu (Danzik) köyü (Bir döneme tanıklık)

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir